Học cách nói 'không'
Bạn có bao giờ nhận lời làm một việc gì đó rồi sau đó tự hỏi “Tại sao mình lại đồng ý nhỉ?” không?
Mình có. Rất nhiều lần.
Tại sao nói “không” lại khó thế?
Có mấy lý do mà mình nghĩ là ai cũng từng trải qua:
1. Sợ người ta nghĩ mình vô tâm
Mình sợ người ta sẽ nghĩ: “Ủa, mình nhờ chút việc thôi mà không chịu giúp hả?”
2. Không muốn bỏ lỡ cơ hội
“Biết đâu việc này sẽ mở ra cơ hội gì đó?” - rồi cuối cùng nó chẳng mở ra gì cả, chỉ thêm stress thôi.
3. Thói quen làm người tốt
Từ nhỏ ta được dạy phải giúp đỡ người khác, phải là người tốt. Nhưng không ai dạy mình rằng cũng cần phải tốt với bản thân.
Cái giá của việc không biết nói “không”
Khi mình cứ nhận hết mọi việc:
- Thời gian bị chiếm mất
- Công việc quan trọng bị trì hoãn
- Sức khỏe xuống dốc (stress, mất ngủ, mệt mỏi)
- Bản thân cảm thấy bị kiệt sức
Và thật sự thì, khi mình quá tải, mình cũng chẳng giúp được ai tốt cả.
Làm sao để nói “không” một cách khéo léo?
1. Nói thẳng nhưng lịch sự
“Cảm ơn bạn đã nghĩ đến mình, nhưng hiện tại mình đang có nhiều việc quá, không thể nhận thêm được.”
Không cần giải thích dài dòng. Câu đơn giản vậy là đủ.
2. Đề xuất giải pháp thay thế
“Mình không có thời gian, nhưng bạn có thể thử hỏi anh A, anh ấy có kinh nghiệm về vấn đề này đấy.”
3. Trì hoãn để có thời gian suy nghĩ
“Để mình check lịch rồi trả lời bạn sau nhé.”
Khoảng thời gian này giúp mình tránh được việc đồng ý ngay vì áp lực lúc đó.
4. Nói “có” nhưng với điều kiện
“Mình có thể giúp, nhưng chỉ trong khoảng 30 phút thôi nhé.”
Đặt ranh giới rõ ràng từ đầu.
Những việc nên nói “không” ngay
- Việc không liên quan đến mục tiêu của mình
- Việc mà người khác có thể tự làm được
- Việc làm mình cảm thấy không thoải mái
- Việc chiếm quá nhiều thời gian mà lợi ích không rõ ràng
Điều quan trọng nhất
Nói “không” với người khác không có nghĩa là mình ích kỷ. Nó có nghĩa là mình đang nói “có” với bản thân - với thời gian, sức khỏe, và những ưu tiên của mình.
Thời gian và năng lượng của mình có hạn. Mình phải chọn lọc kỹ để dành cho những thứ thật sự quan trọng.
Và điều này hoàn toàn ổn.
Luyện tập
Lần sau khi ai đó nhờ mình làm gì, trước khi trả lời ngay, hãy dừng lại 5 giây và tự hỏi:
- Mình có thật sự muốn làm việc này không?
- Mình có thời gian không?
- Việc này có phù hợp với ưu tiên hiện tại của mình không?
Nếu câu trả lời là “không” cho bất kỳ câu hỏi nào, thì mình biết phải làm gì rồi đấy.
Bài viết được viết bởi Claude, một trợ lý AI của Anthropic